In de grensoverschrijdende Scheldedelta werken Nederlandse en Vlaamse partijen samen aan een bidbook dat ingediend wordt bij Unesco om de status van Unesco geopark te verkrijgen. Een van de onderwerpen die in het bidbook moet worden uitgewerkt is governance. Dit gaat over de vraag hoe gaan de vele partijen in het gebied samenwerken in de ontwikkeling en het beheer van het Geopark?
Scheldedelta is een geologisch en landschappelijk onderscheidend gebied. Daar waar het gebied geologisch en landschappelijk een eenheid vormt, is de governance versnipperd. Het gebied spreidt zich uit over vier provincies in twee landen, over vele gemeenten en het beheer van relevante deelgebieden is verspreid over tientallen organisaties. UNESCO vraagt van Geoparken te waarborgen dat het Geopark wordt gedragen door het gebied en vraagt om een gebiedsentiteit te vormen. GovernEUR heeft in samenwerking met H2Ruimte een advies opgesteld over de toekomstige governance en de weg hoe daar te komen.
Het speelveld van het geopark Schelde Delta is in beeld gebracht en gekeken is wat de mogelijkheden zijn voor samenwerking en governance, die zowel passen bij het gebied en als passen bij de eisen die UNESCO stelt aan een geopark. Op grond van de Unesco-eisen, de uitkomsten van een stakeholderanalyse en de benutting van expertkennis over samenwerking zijn dertien criteria opgesteld waaraan de samenwerkingsvorm moet voldoen. Deze hebben betrekking op onder andere rechtsvorm, budget, verbinding met wat er al is, mogelijkheid om direct aan de slag te gaan en eigenaarschap.
Vervolgens zijn in het project (grensoverschrijdende) samenwerkingsvormen onderscheiden met en zonder rechtspersoon. Deze zijn beoordeeld in het licht van de criteria. Hieruit kwam geen duidelijke voorkeur. Wel het advies om eerst te werken aan een verbindende agenda. Vanuit een verbindende agenda met draagvlak (publiek, privaat, maatschappelijk) en bestuurlijke verankering kan gewerkt worden aan een keuze voor een samenwerkingsvorm. In dat keuzetraject spelen vier dilemma’s een belangrijke rol:
- Slagvaardigheid versus eigenaarschap
- Formaliteit UNESCO-criteria versus beginfase van samenwerking
- Publieke samenwerking versus samenwerking van publiek, privaat, maatschappelijk en kennis
- Geopark als aanvullend netwerk versus Geopark als sterke nieuwe entiteit.